Kogelkranen in de ruimtevaarttechniek
Het DARE studententeam van de TU Delft is volop bezig met de ontwikkeling van hun nieuwe raket, de Stratos IV. De raket maakt gebruik van een hybride motor die zowel vaste brandstof als vloeistof gebruikt. Teesing sponsort dit project al jaren en denkt ook dit jaar weer mee. We leveren onder meer het ‘gaspedaal’ van de raket. Maar hoe werkt zo’n raketmotor nou eigenlijk?
Het DARE team bestaat al 18 jaar. De ontwikkeling begon met relatief kleine raketten, maar het nieuwste model is weer langer (8,3m), groter en heeft meer stuwkracht. Studententeams wedijveren wereldwijd om als eerste de ruimte te bereiken (100km hoogte, de Kármánlijn). Nog nooit is een studententeam zo hoog gekomen. Het huidige project, de Stratos IV moet in augustus die hoogte wel gaan bereiken en neemt zelfs payloads mee voor de ruimtevaartorganisaties ESA en Ariane. Dit is een lijstje van de afgelopen hoogterecords:
Jaar | Raket | Team | Records (km) |
2009 | Stratos I | Dare, TU Delft | 12,5 |
2015 | Stratos Il+ | Dare, TU Delft | 21,5 |
2016 | Heros 3 | University of Stuttgart | 32 |
2017 | Fathom ll | University of California | 44 |
2019 | Stratos 4 | Dare, TU Delft | (Augustus 2019) |
Tekening: Een hybride motor met saccharine
Een vastebrandstof raket bouwen voor zo’n hoogte is veel te gevaarlijk, een vloeibare veel te ingewikkeld. Dus bouwen ze een hybride.
Een vastebrandstofmotor is niet veel meer dan een holle buis, gevuld met een mengsel van brandstof en een oxidator. Zodra je dat ontsteekt, brandt de buis van binnenuit leeg en de hete uitlaatgassen stuwen de raket omhoog. Een soort vuurpijl dus. De vastebrandstofmotoren zijn eenvoudig te maken en goedkoop, maar hebben het nadeel dat ze niet erg efficiënt zijn en dus ongeschikt zijn om grote hoogten te bereiken. Bovendien is de brandstof explosief en dat brengt allerlei problemen met regelgeving met zich mee. Ze hebben nog een ander heel groot nadeel: ze hebben maar 1 stand: vol gas. Als ze eenmaal aangestoken zijn krijg je ze met geen mogelijkheid meer uit.
Een vloeibarebrandstofmotor lost veel van die problemen op, maar is technisch zeer complex om te maken. Vloeibare zuurstof en waterstof worden onder extreem hoge druk apart in de motor gespoten. De vloeistoffen zijn cryogeen: alleen vloeibaar op extreem lage temperatuur. Toch is dit een motorvariant die op dit moment wel ontwikkeld wordt door DARE, maar voordat die gebruiksklaar is zijn we een paar jaar verder.
De hybridemotor heeft net als de vastebrandstofmotor een holle buis met daarin de opmerkelijke brandstof saccharine (koffiezoetjes). Om de verbrandingstemperatuur te verhogen wordt daar aluminiumpoeder aan toegevoegd en de mix wordt bij elkaar gehouden door kaarsvet.
Alleen is die brandstof onder normale omstandigheden niet brandbaar. Pas als er onder hoge druk een oxidator wordt ingespoten kan verbranding ontstaan. Met als voordeel dat de motor regelbaar is door een klep. En hij kan uit!
Die klep is cruciaal voor het functioneren én voor de veiligheid. Als de elektronica in de raket detecteert dat de raket afwijkt van zijn baan wordt de motor afgesloten (flight termination system). In 2014 was het niet functioneren van deze klep de reden van het mislukken van de lancering van Stratos II. Sindsdien sponsort Teesing deze klep die ervoor zorgt dat 6kg/s lachgas onder een druk van 60 bar de motor in kan stromen en alle bijbehorende koppelingen met JIS schroefdraad (veel gebruikt in ruimtevaart). DARE ontwikkelde de elektromechanische actuator van de klep zelf omdat de standaard bedieningen te groot zijn. Daarnaast leveren we ook het systeem om vlak voor lancering de lachgas tank te vullen en het systeem om de raket te ontsteken. Dit laatste gebeurt met lachgas, buskruit en staalwol.
We investeren graag in jong technisch talent. DARE is een vruchtbare bodem van goede engineers. Naast DARE sponsoren we ook al jaren de TU Delft groep Ecorunner (een waterstof aangedreven voertuig. Daarmee willen we bijdragen aan de doorbraak van waterstoftechnologie – iets waar Teesing in gelooft en wat we promoten. Daarom zijn we ook lid van de NWBA, de vereniging die zich bezighoudt met de ontwikkeling van waterstof als drager voor brandstof.
Meer informatie over onze producten of op zoek naar een oplossing op maat? Neem contact op met onze sales engineers.
NL: +31 70 413 07 00
CN: +86-(0)10-60576210
USA: +(1) 973 383 0691
TW: +886-(0)3-5600560
Heeft u al contact met een sales engineer? Neem rechtstreeks contact op:
Vind uw sales engineerWE MAKE YOUR TECHNOLOGY WORK
NL - Tel. +31 70 413 07 50
USA - Tel. +(1) 973 383 0691
CN - Tel. +86 (10) 56865822/56865835
TW - Tel. +886-(0)3-5600560